وجود حوض‌های سنتی در حیاط خانه‌های ایرانی همراه با درختان زیبا، فضای بی‌نظیری را برای مهمانی‌های تابستانی ایجاد می‌کند. تصور کنید اگر این حوض‌های کوچک همراه با ماهی قرمز باشند، چه منظره زیبایی را ایجاد می‌کنند. قبل از اینکه فرهنگ مردم به سمت مدرن شدن برود، مردم در خانه‌هایی با حیاط‌های بزرگ زندگی می‌کردند. حیاط‌هایی که وجود یک حوض، انواع گلدان و درخت جزء لاینفک آن محسوب می‌شدند. اما امروزه این خانه‌ها نقش نوستالژیک را دارند و با پیشرفت آپارتمان سازی تقریباً خانه‌های معدودی در حیاط خود حوض دارند.
فهرست مطالب:
- کاربرد حوض در دکوراسیون
- ایده‌های طراحی دکوراسیون حوض
- طراحی و ساخت انواع حوض
- اشکال حوض
- کاشی‌کاری حوض
- رنگ حوض
- ابعاد حوض
- سخن پایانی
کاربرد حوض در دکوراسیون
در گذشته افراد از آب حوض برای شستن ظروف، البسه و قالیچه استفاده می‌کردند و کودکان در فصل گرما در حوض بازی می‌کردند. از دلایل دیگر ساخت حوض می‌توان به صدای آب اشاره کرد، با طنین صدای آب در حیاط خانه آرامش خاصی در فضا برقرار می‌شود. علاوه‌بر این، حوض یک مکان خوب برای ذخیره آب است، ذخیره آب برای آبیاری درختان و شستن حیاط، همین طور در فصل گرما می‌تواند باعث خنک شدن فضا شود. حوض به عنوان یک عنصر تزئینی شناخته می‌شود که با قرار دادن انواع گلدان‌های زیبا در کنار آن، انرژی مثبت زیادی در فضا ایجاد می‌شود. یکی از دلایل مهمی که گلدان‌ها را اغلب در اطراف حوض قرار می‌دهند این است که از اسراف آب جلوگیری شود و گلدان‌ها را با آب حوض آبیاری کنند. ساخت حوض به خانه‌های حیاط دار محدود نمی‌شود، یکی از کاربردهای حوض در مساجد است. اگر در صحن مسجد حوض وجود داشته باشد، از آن برای وضو گرفتن استفاده می‌شود. در بسیاری از مراکز، اجرای حوض امکان پذیر است. در پارک‌ها، ورودی مجتمع‌های تجاری یا داخل باغ‌ها می‌توان حوض را به منظور یک عنصر زیبایی اجرا کرد.
همچنین افرادی که گلخانه دارند می‌توانند با استفاده از حوض‌های آماده حال و هوای گلخانه را تغییر دهند. با وجود اینکه بسیاری از خانه‌ها به آپارتمان تبدیل شده‌اند، اما همچنان این امکان وجود دارد که از حوض‌ها استفاده شود اما نه به صورت و شکل قدیمی آن، امروزه حوض‌ها با طراحی جدید که با نام آب‌نما شناخته می‌شوند و تقریباً کارایی متفاوتی نسبت به حوض دارند، در پاسیو، بالکن و در لابی مجتمع‌های تجاری و مسکونی طراحی و اجرا می‌شوند.
ایده‌های طراحی دکوراسیون حوض
شما می‌توانید برای جذابیت بیشتر حوض از فواره‌های ساده استفاده کنید تا صدای آب را در حیاط خانه طنین انداز کنند. همچنین برخی از افراد در حوض ماهی قرمز نگهداری می‌کنند، یکی از این دلایل علاوه‌بر زیبایی بخشیدن به حوض، جلوگیری از رشد خزه در حوض است. قرار دادن انواع گلدان‌ها در کنار حوض نیز می‌تواند از لحاظ بصری بسیار چشم‌نواز باشد.
طراحی و ساخت انواع حوض
در معماری سنتی ایرانی یک حوض می‌تواند یک موقعیت ثابت داشته باشد. بنابراین قبل از ساخت حوض باید هدف خود را از ساخت آن تعیین کنید، حوض‌ها علاوه‌بر شکل زیبایی که ایجاد می‌کنند، می‌توانند بسیار کاربردی باشند. معمولاً حوض‌هایی که در حیاط خانه‌ها ساخته می‌شود، کارایی ساده‌ای دارند و برای استفاده از آب حوض نیازی به پمپ نیست، این حوض‌ها بیشتر جنبه زیبایی دارند و برای آبیاری درختان و گلدان‌ها نیز از آب آن استفاده می‌شود. برای ساخت حوض ابتدا باید محلی را که قصد ساخت حوض را دارید، بررسی کنید تا خطوط گاز و برق از آنجا عبور نکرده باشند. همچنین بهتر است از ساخت حوض نزدیک درخت خودداری کنید، چرا که باعث می‌شود آب زیاد به ریشه درخت آسیب وارد کند. اگر در مناطقی زندگی می‌کنید که بارندگی در آنجا زیاد است، بهتر است حوض را کوچک بسازید، اما اگر در مناطقی زندگی می‌کنید که آب و هوای گرم و خشک دارد، قطعاً یک حوض با عمق و عرض و طول بیشتر می‌تواند مناسب‌تر باشد، چرا که اگر عمق حوض را کم در نظر بگیرید، به دلیل وجود گرما، آب به سرعت تبخیر خواهد شد. پس از تعیین ابعاد، زمین مورد نظر را حفر کنید، شما می‌توانید حوض را به اشکال مختلف چهار ضلعی، شش ضلعی، هشت ضلعی یا سایر اشکال هندسی طراحی کنید. پس از حفاری، محل مورد نظر را سیمان‌کاری کرده و بر روی آن از یک لایه ضد آب استفاده کنید، سپس روی آن رنگ کاری یا کاشی کاری را انجام دهید.
نوع دیگری از طراحی حوض به این صورت است که شما نیاز به حفاری زمین ندارید، با توجه به عمق حوض و شکل مورد نظر که در نظر گرفته‌اید، دیوار چینی کرده و حوض را نسبت به سطح زمین بلندتر بسازید. امروزه نیز انواع جدیدی از حوض‌های آماده و پیش ساخته به فروش می‌رسند که نیازی به حفاری و ساخت و ساز ندارند، شما می‌توانید این حوض‌های آماده را به راحتی در ابعاد و اشکال مورد نظر خود خریداری و در حیاط، پاسیو و بالکن نصب و از آن استفاده کنید.
اشکال حوض
یکی از المان‌هایی که یادآور معماری سنتی ایرانی است، حوض‌ها هستند. این استخرهای کوچک که در وسط حیاط خانه‌های قدیمی قرار دارند، به اشکال مختلف طراحی و ساخته می‌شوند. در واقع حیاط‌ها مهم‌ترین عناصر در هر خانه سنتی بوده و هستند. در همه موارد، حیاط‌ها به شکل مستطیل یا مربع طراحی و عناصر دیگر همچون حوض، درختان و گلدان‌ها متناسب با فضا و ابعاد حیاط در نظر گرفته می‌شوند. ساخت حوض در حیاط بستگی به فضای حیاط دارد، برخی از حیاط‌ها بزرگ هستند و می‌توانید حوض‌ها را در ابعاد بزرگ طراحی کنید. اشکال حوض می‌تواند بیضی، دایره، چهار گوش، مستطیل، شش ضلعی، هشت ضلعی، نه ضلعی و دوازده ضلعی باشد. یکی از ویژگی‌های حوض‌های چند ضلعی این است که کیفیت آب افت پیدا نمی‌کند و ماندگاری آب طولانی خواهد بود، هر چه تعداد گوشه‌های حوض بیشتر باشد، آب سالم‌تر خواهد ماند.
کاشی‌کاری حوض
کاشی‌کاری یکی از نمادهای مهم و عناصر زینتی برجسته در معماری ایران و یکی از صنایع دستی قدیمی این سرزمین است که عمدتاً با استفاده از آجرهای لعاب دار برای استحکام و نمای ساختمان‌ها و سایر عناصر از جمله حوض استفاده می‌شود. در انتخاب کاشی حوض باید دقت کافی داشته باشید، برخی از کاشی‌ها مخصوص مناطق مرطوب نیستند و ممکن است آسیب ببینند. کاشی‌ها ابعاد متنوعی دارند و شما می‌توانید با توجه به ابعاد حوض، کاشی مورد نظر را خریداری کنید. ابعاد کاشی باید به صورتی انتخاب شوند که در قسمت‌هایی که منحنی وجود دارد، در نصب مشکلی ایجاد نکنند، بهترین اندازه کاشی‌های سنتی حوض، کاشی‌های مربع شکل 100 میلی‌متری هستند. کاشی حوض باید تخلخل کمی داشته باشد تا آب کمتر به آن نفوذ پیدا کند، نفوذ آب به کاشی‌های سنتی حوض بین نیم تا سه درصد وزن کل کاشی است. از آنجا که کاشی به طور مداوم با آب در ارتباط است، ممکن است در گذر زمان کمی کیفیت آن کاهش پیدا کند، ازاین‌رو در خرید کاشی دقت بیشتری داشته باشید. کاشی نباید دارای سطح لغزنده باشد، ممکن است بخواهید داخل حوض راه بروید، بنابراین نباید دچار لغزش شوید.
کیفیت بالای کاشی موجب می‌شود زمانی که نور به کاشی‌ها برخورد می‌کند، رنگ آن‌ها از بین نرود، در کاشی‌های بدون کیفیت پس از مدتی جذابیت رنگ از دست می‌رود. قطعاً استفاده از کاشی‌های رنگ روشن به دلیل این که در معرض نور خورشید قرار می‌گیرند، می‌توانند زیبایی دو چندانی را در حوض ایجاد کنند. البته معمولاً برای کاشی‌های حوض سنتی از کاشی‌های رنگ فیروزه‌ای استفاده می‌کنند. کاشی‌های سنتی حوض طرح‌های متنوعی دارند که شما می‌توانید با استفاده از طرح‌های سنتی و اصیل و با توجه به سلیقه خود یک حوض سنتی بسازید.
رنگ حوض
بیشترین رنگی که برای حوض استفاده می‌شود، رنگ آبی است. رنگ حوض، نوعی رنگ خاصی است که علاوه‌بر زیبایی بخشیدن به حوض، به عنوان عایق و آب‌بندی نیز از آن استفاده می‌شود. چسبندگی که در این نوع رنگ وجود دارد این امکان را فراهم می‌کند تا به سطوح سیمانی و بتنی به خوبی بچسبد. از دیگر ویژگی این رنگ مقاومت بالای آن در مقابل ضربه و سایش است. به دلیل اینکه حوض در حیاط خانه ساخته می‌شود و در برابر مستقیم انواع شرایط آب و هوایی است، باید رنگی استفاده شود که در مقابل تغییرات آب و هوایی مقاومت خوبی داشته باشد، ترک نخورد، کدر نشود و پوسته پوسته نشود. رنگ کاری حوض چندان کار سختی نخواهد بود، می‌توانید با استفاده از یک قلمو یا پیستوله حوض را رنگ‌آمیزی کنید.
ابعاد حوض
عمق یک حوض معمولاً 30 سانتی‌متر است، اما در عمق دلخواه شما نیز تولید می‌شود و ابعاد آن می‌تواند کوچک تا بزرگ متغیر باشد، شما می‌توانید با توجه به فضای محدود حیاط یک حوض را کوچک طراحی کنید.
سخن پایانی
حوض‌های ایرانی از دوران گذشته در بسیاری از بناهای تاریخی ساخته شده است، از جمله حوض نقش جهان اصفهان که از بزرگ‌ترین حوض‌های تاریخی محسوب می‌شود، همچنین در بسیاری از آثار تاریخی ایران از جمله کاخ‌ها و باغ‌ها حوض یک عنصر اساسی محسوب می‌شده است. این طراحی سنتی بعدها در حیاط خانه‌ها در ابعاد کوچک ساخته شدند و توانستند جایگاه خود را به خوبی پیدا کنند. اگرچه با گذشت زمان حوض‌ها دیگر در حیاط خانه‌ها ساخته نمی‌شوند و کاربرد گذشته را ندارند، اما با توجه به پیشرفت و تغییرات سبک زندگی، حوض‌ها جای خود را به آب نماها داده‌اند. امروز استفاده از آب‌نماها در بسیاری از مراکز و حتی در آپارتمان‌ها قابل استفاده است و می‌توانند تداعی‌کننده حوض‌های قدیمی باشند.