خوابگاهها مکانی هستند که برای دانشجویان یا دانش‌آموزان طراحی میشوند. طراحی یک خوابگاه با توجه به عملکرد آن متفاوت است. با این‌وجود معمولاً فضاهای این مکانها مشابه بوده و تنها دارای المانهای متفاوتی هستند. در این مقاله تمام آن چیزی که باید برای طراحی خوابگاه در نظر بگیرید را برای شما گردآوری کرده‌ایم.
سوالات متداول:
خوابگاهها به چند صورت طراحی میشوند؟
خوابگاهها به طور کلی به دو نوع سالنی و سوئیتی تقسیمبندی میشوند که مطابق با بودجه، میزان فضای در اختیار و سایر عوامل تاثیرگذار طراحی و ساخته میشوند. خوابگاه سوئیتی تمام امکانات رفاهی اعم از آشپزخانه، سرویس بهداشتی و فضای استراحت را به صورت شخصی برای دانشجویان فراهم میآورد درحالیکه در خوابگاههای سالنی اصولا آشپزخانه و سرویس بهداشتی به صورت اشتراکی با سایر واحدها مورد استفاده قرار میگیرد.
در طراحی اتاقهای خوابگاه به چه نکاتی باید توجه شود؟
در خوابگاهها معمولاً بر اساس نیازها، اتاقهایی با ابعاد و ظرفیتهای مختلف طراحی میشود. در این اتاقها، تعداد تختها باید متناسب با ابعاد اتاق باشد. در نظر داشته باشید که بهجز تخت خواب باید وسایل و تجهیزات دیگری مانند میز مطالعه، کمد کتاب و لوازم آموزشی، کمد البسه و لوازم شخصی نیز در این مکانها قرار داده شود. همچنین نور اتاقها باید به بهترین شکل ممکن تأمین شود؛ بنابراین باید منبع تأمین این نور بهصورت اصولی تعیین شده و یا از المانهای نورپردازی مناسبی در این محیط استفاده شود.
برای داشتن فضایی دلنشینتر چه تغییراتی در خوابگاه ایجاد کنیم؟
برای داشتن فضایی دلنشینتر میتوانید از پوسترها، ریسههای نوری، گیاهان آپارتمانی، ارگانایزرهای ساده و پاف استفاده کنید.
چرا طراحی خوابگاه اهمیت دارد؟
زمانی که یک دانشجو یا دانش‌آموز قصد تحصیل در شهر یا کشور دیگر را دارد، در اختیار داشتن محلی برای زندگی از دغدغه‌های اصلی او است که این موضوع معمولاً نگرانی خانواده‌ها را به دنبال دارد و خوابگاهها به همین منظور طراحی میشوند. ازاین‌رو طراحی اصولی خوابگاه از اهمیت ویژه‌ای برخوردار بوده و نیازمند توجه و دقت کافی است.
معرفی انواع خوابگاه
خوابگاهها به طور کلی به دو نوع سالنی و سوئیتی تقسیمبندی میشوند که مطابق با بودجه، میزان فضای در اختیار و سایر عوامل تاثیرگذار طراحی و ساخته میشوند. خوابگاه سوئیتی تمام امکانات رفاهی اعم از آشپزخانه، سرویس بهداشتی و فضای استراحت را به صورت شخصی برای دانشجویان فراهم میآورد درحالیکه در خوابگاههای سالنی اصولا آشپزخانه و سرویس بهداشتی به صورت اشتراکی با سایر واحدها مورد استفاده قرار میگیرد.
زیرساخت‌های یک خوابگاه
قبل از شروع به طراحی خوابگاه لازم است با زیرساخت‌های آن آشنا شده و طراحی کاربردی و اصولی داشته باشید؛ بنابراین در این قسمت، زیرساخت‌های خوابگاه را معرفی می‌کنیم تا از آن‌ها آگاهی پیدا کنید.
زیرساخت‌های اداری
- اتاق سرپرستی
- نگهبانی
- اتاق بهداشت
- اتاق مشاور
زیرساخت‌های رفاهی
- سالن ورزشی
- سالن مطالعه
- نمازخانه
- سالن سمعی بصری
- سالن کامپیوتر
- سالن اجتماعات
- بوفه
- سالن نقشه‌کشی (برای طراحی خوابگاه دانشجویان فنی)
زیرساخت‌های خدماتی
- آشپزخانه
- سرویس بهداشتی
- حمام
- رختشوی خانه
- سلف سرویس و سالن غذاخوری
- تراس خشک کردن البسه
زیرساخت‌های اقامتی
- اتاق‌خواب‌ها
- سوئیت دانشجویی (ویژه دانشجویان ارشد)
- سوئیت مهمان
- سوئیت سرپرستی
- سوئیت نگهبانی
بخش‌های مختلف خوابگاه
خوابگاهها بر اساس کاربرد، دولتی یا غیردولتی بودن، بخش‌های مختلفی را دارا هستند. بعضی معماران خوابگاه را به بخش‌های مختلف مانند استراحتگاه و زمین بازی مجهز می‌کنند و بعضی دیگر به حداقل امکانات رضایت می‌دهند. در ادامه بخش‌های اصلی و جدانشدنی یک خوابگاه را بررسی می‌کنیم.
اتاقها
اتاقها، بخش جدانشدنی از تمام خوابگاهها اعم از دخترانه، پسرانه، دولتی و آزاد هستند. این مکان محل سکونت و حریم خصوصی ساکنین است.
سالن مشترک
به فضای بین اتاقها، سالن مشترک گفته میشود. این فضا بسته به نوع معماری و سیستم خوابگاه به دو صورت سالن پذیرایی در سیستم سوئیتی و سالن طولی در سیستم سالنی ساخته میشود. معمولاً در سیستم سوئیتی این فضا مفروش است و ساکنین خوابگاه می‌توانند از آن به‌عنوان محیطی برای دورهمی‌های دوستانه استفاده کنند.
آشپزخانه
به دلیل هزینه‌بر بودن سیستم آشپزخانه، معمولاً هنگام طراحی خوابگاه برای هر طبقه یک آشپزخانه مشترک در نظر گرفته میشود که باید امکانات کامل و مناسبی داشته باشد.
سرویس بهداشتی و حمام
سیستم خوابگاه به هر شکلی که باشد، در هر طبقه‌ای سرویس بهداشتی مشترک یا مجزا قرار داده میشود. معمولاً در خوابگاههای سالنی، سرویس بهداشتی انتها یا ابتدای سالن قرار میگیرد. هنگام طراحی خوابگاههای دانشجویی ایرانی بسته به سلیقه معمار، ممکن است حمام‌های کل ساختمان نیز در طبقه همکف قرار بگیرد.
استانداردهای طراحی خوابگاه
یک خوابگاه، محل زندگی تعداد نسبتاً زیادی از دانشجویان است. پس طبیعتاً یک سری قوانین برای ساخت آن‌ها وجود دارد. آشنایی بیشتر با این قوانیند، آن‌ها را در در ادامه این قوانین را بررسی می‌کنیم.
استانداردهای طراحی اتاقهای خوابگاه
در خوابگاههای مختلف معمولاً بر اساس نیازها، اتاقهایی با ابعاد و ظرفیتهای مختلف طراحی میشود. در این اتاقها بر اساس استانداردهایی که برای آن‌ها تعیین شده است، تعداد تختها باید متناسب با ابعاد اتاق باشد. در نظر داشته باشید که بهجز تخت خواب باید وسایل و تجهیزات دیگری نیز در این مکانها قرار داده شود. ازجمله این امکانات می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- میز مطالعه
- کمد کتاب و لوازم آموزشی
- انواع کمد دیواری البسه و لوازم شخصی
نکته مهم در طراحی خوابگاه و اتاقهای آن، این است که نور آن به بهترین شکل ممکن تأمین شود؛ بنابراین باید منبع تأمین این نور بهصورت اصولی تعیین شده و یا از المانهای نورپردازی مناسبی در این محیط استفاده شود. از دیگر نکات در طراحی این بخش‌ها، تعیین محل قرار گرفتن تخت خواب‌ها و میزهای مطالعه است. این تجهیزات باید به صورتی باشند که دیگر ساکنین اتاق را درگیر نکرده و مزاحمتی برای آن‌ها به وجود نیاید. تأمین و طراحی سیستم گرمایش و سرمایش در اتاقها نیز از دیگر نکاتی است که باید موردتوجه طراحان قرار گیرد.
استانداردهای طراحی خوابگاههای سوئیت
اگر خوابگاه بهصورت سوئیتی طراحی شده باشد باید در طراحی این بخش‌ها به یک سری نکات و استانداردها توجه شود. رعایت این موارد به کاربردی بودن طراحی این مکانها و رضایت دانشجویان ساکن در این خوابگاهها خواهد انجامید. ازجمله این نکات و استانداردهای می‌توان به امکانات تعبیه شده در آن اشاره کرد. ابعاد این سوئیت‌ها باید به قدری باشد که بتوان بخش‌هایی چون آشپزخانه، سرویس بهداشتی و هال را در آن تعبیه کرد. این نکته در طراحی خوابگاه از اهمیت فوق‌العاده‌ای برخوردار می‌باشد. تمامی این امکانات باید برای اتاقهایی که در یک سوئیت قرار دارند بهصورت اختصاصی طراحی شوند؛ به این معنا که ساکنین اتاقهای خارج از این سوئیت، حق استفاده از این امکانات را ندارند. در سالن سوئیت باید میزهایی برای مطالعه و غذا خوردن تعبیه شود. ابعاد و تعداد این میزها و صندلی‌ها بر اساس ظرفیت اتاقها تعیین میشود. اتاقهایی که در سوئیت‌ها قرار دارند می‌توانند به تناسب ظرفیتی که دارند در ابعاد مختلف طراحی شوند؛ اما طراحی و نوع ساخت آن‌ها با دیگر اتاقهای موجود در یک سوئیت، مشابه خواهد بود. ورودی سرویس بهداشتی و آشپزخانه باید به سالن سوئیت باشد تا همه، امکان استفاده از آن را داشته باشند. جاکفشی و بالکن برای تمامی اتاقهای یک سوئیت بهصورت مشترک طراحی میشود.
استانداردهای طراحی بلوک
به منظور آشنایی طراحان خوابگاهها با اصول کار و همچنین تسهیل این طراحی، استانداردهایی نیز برای خوابگاه‌هایی که بهصورت بلوکی در یک مکان ساخته میشوند تدوین شده است. در طراحی و ساخت این بلوک‌ها باید از نکات ذکر شده در ادامه این مقاله به بهترین شکل ممکن، تبعیت گردد: در طراحی بلوک‌ها باید به نحوه طراحی و ساخت و محل تعبیه راه پله‌ها، آسانسور، راهروها و … توجه ویژه‌ای شود. در این بلوک‌ها باید سالنی جداگانه برای تماشای تلویزیون و محلی به‌عنوان غذاخوری تعبیه گردد. نبود این مکانها و امکانات، کارایی خوابگاهها را کاهش داده و نارضایتی دانشجویان را در پی خواهد داشت. در ضمن در طراحی خوابگاه به این موضوع توجه داشته باشید که این بلوک‌ها برای افزایش سطح رفاه خوابگاه باید دارای امکانات بیشتری نظیر نمازخانه، سالن ورزشی، واحد سلامت، دفتر مدیریت، اصناف، امور تأسیسات، انبار و انتظامات نیز باشند. ازاین‌رو باید محل قرارگیری آن‌ها را به گونه تعیین کنید که در طراحی بخش‌های دیگر با مشکلی روبرو نشوید. البته این در صورتی است که مجتمع خوابگاهی فاقد این امکانات باشد. در صورتی که تمامی این امکانات در مجتمع بهصورت عمومی وجود داشته باشند نیازی به تعبیه آن‌ها در هر بلوک نخواهد بود. در این خوابگاهها، طراحی بخش شیب‌دار در راهروها و … برای تردد معلولین نیز نباید فراموش شود. به منظور استاندارد بودن طراحی و ساخت خوابگاهها، امکانات و تجهیزات زیر باید به ترتیب از طبقات پایین تا بالا تعبیه شوند:
موتورخانه، سالن تلویزیون، سالن ورزشی، دفتر مدیریت، اصناف، امور خدمات، امور تأسیسات، سالن ملاقات، غذاخوری، نمازخانه، واحدها، قرائت‌خانه
به نورگیری خوابگاه توجه داشته باشید
نورها به دو دسته تقسیم میشوند:
- نور درجه‌یک: نورهایی مثل نور خورشید در حالتی بهصورت مستقیم به فضای موردنظر می‌تابند.
- نور درجه دو: نور روز و نور خورشید در حالتی که بهصورت غیرمستقیم به مکان موردنظر بتابند.
طراحی خوابگاه باید به گونه‌ای باشد که تا حد امکان، تمام اتاقها در معرض نور غیرمستقیم بگیرند. فضاهایی که در خوابگاه در نظر گرفته میشود نیز باید نورگیری مناسبی داشته باشند و امکان تهویه هوا در دستشویی، حمام و سالن ورزشی وجود داشته باشد. نورگیری باید به شکلی باشد که نور شرق و نور غرب به مقدار مناسب دریافت شود.
روحیات ساکنین خوابگاه را در نظر بگیرید
ازآنجایی‌که دانشجویان برای مدتی نسبتاً طولانی در خوابگاه ساکن هستند، مهم است که محیط این مکان چه حسی به آن‌ها منتقل کند. در هنگام طراحی خوابگاه، جنسیت، مقطع تحصیلی و روحیات دانشجویان را حتماً در نظر بگیرید.
نکات طراحی خوابگاه
در طراحی و ساخت خوابگاهها، رعایت یک سری نکات حائز اهمیت است. این نکات به شرح زیر هستند:
- اتاقها باید طوری طراحی شوند که همگی دارای نور طبیعی باشند.
- طراحی داخلی باید طوری باشد که زمان استفاده از تخت خواب، نور مصنوعی موجود برای ساکنین ایجاد مزاحمت نکند.
- بهتر است هنگام طراحی اتاقها، یک لابی کوچک برای هر ۳-۴ اتاق در نظر گرفته شود.
- طراحی در ورودی اتاقها باید طوری باشد که علاوه‌بر دارا بودن فضای مناسب برای کفش و لباسها، فضای داخلی اتاق از بیرون قابل‌رؤیت نباشد.
- اتاق نگهبانی باید به گونه‌ای که مزاحمتی برای ساکنین ایجاد نشود، تسلط کافی به فضای مجموعه را داشته باشد.
- فضاهای عمومی خوابگاه مانند سالن ورزشی به دلیل ازدحام جمعیت سروصدای زیادی دارند. به همین دلیل باید در مکانی طراحی شود که برای ساکنین مزاحمت ایجاد نکند.
طراحی دکوراسیون داخلی اتاقها
ازآنجایی‌که تهیه لوازم درون اتاقها بر عهده خوابگاه است، مدیران با چالش جدیدی روبرو میشوند. آن‌ها باید دکور اتاق را طوری بچینند که هزینه معقولی داشته باشد و در عین به‌صرفه بودن، حس خوبی به دانشجویان منتقل کند. رعایت مواردی که در ادامه خواهیم گفت به شما کمک بسیاری خواهد کرد.
از تخت‌های دو طبقه استفاده کنید
استفاده از این نوع تختها و یا تخت تاشو دیواری دو طبقه در دکوراسیون داخلی خوابگاه فضای کمتری اشغال کرده و هزینه نهایی آن از دو تخت جدا و مستقل، پایین‌تر خواهد بود.
استفاده از میزهای بزرگ به جای چند میز کوچک
در طراحی دکوراسیون داخلی خوابگاه شما میتوانید به جای چند میز متوسط، یک میز بزرگ با دو صندلی تهیه کنید.
از رنگ‌های روشن برای دیوارها استفاده کنید
استفاده از رنگ روشن در طراحی خوابگاه، خصوصاً برای رنگ دیوارها تأثیر بسیاری بر نورگیری فضا دارد. علاوه‌بر آن فضای کوچک خوابگاه را هم بزرگ‌تر نشان می‌دهد.
چطور خوابگاه را به یک فضای دلنشینتر تبدیل کنیم؟
اگر شما ساکن خوابگاه هستید و از سادگی فضای اتاقها رضایت ندارید، این بخش مختص شماست. معمولاً فضای داخلی اتاقهای خوابگاه ازآنجاکه کوچک هستند و مدیران هزینه زیادی صرف آن‌ها نمی‌کنند، چنگی به دل نمی‌زنند. اما با پیاده کردن یکسری ایده‌ها میتوانید از شر محیط کسل‌کننده اتاقها راحت شوید.
از پوسترها استفاده کنید
سادگی دیوار اتاقها معمولاً مورد رضایت ساکنین نیست. شما با چسباندن پوسترهای انگیزشی میتوانید از این سادگی فاصله بگیرید و حس خوب را به خود هدیه کنید. هر زمان هم که از آن‌ها خسته شدید، میتوانید پوسترها را عوض کنید.
استفاده از ریسههای نوری
ریسههای نوری در رنگ و مدل‌های مختلف در بازار موجود است. شما میتوانید یک یا چند عدد از این ریسه‌ها را تهیه کنید و به دیوارهای اتاق متصل سازید. میتوانید نقاشی، عکس، جملات انگیزشی و هر چیزی که به ذهن خلاق خودتان می‌رسد را به ریسه آویزان کنید و از زیبایی آن لذت ببرید. استفاده از ریسههای نوری، با نور نسبتاً کم اتاقها مقابله می‌کند. میتوانید از این ریسه‌ها به‌عنوان چراغ مطالعه نیز استفاده کنید.
استفاده از گیاهان آپارتمانی
با ورود به خوابگاه فشارهای روانی بسیاری بر دانشجویان وارد میشود؛ از دلتنگی گرفته تا واحدهای درسی دانشگاه و کنار آمدن با هم‌اتاقی‌ها. یکی از راه‌های مقابله با فشارهای روانی استفاده از گیاهان آپارتمانی است. استفاده از گل و گیاه باعث افزایش کارایی، بهبود روحیه و حتی بهبود شرایط خواب شما میشود. گیاه آلوئه‌ورا، ساکولنت، بامبو پالم، ارکیده و گیاه عنکبوتی انتخاب‌های مناسبی برای اتاقهای خوابگاه هستند.
استفاده از ارگانایزرهای ساده
در طراحی خوابگاه، نیازی به هزینه نیست، شما میتوانید از یک قوطی فلزی به‌عنوان ارگانایزر استفاده کنید. یک آهن‌ربای کوچک داخل قوطی خالی قرار دهید و آن را به سطوح فلزی متصل سازید. حالا میتوانید از آن به‌عنوان جامدادی، جاکلیدی و… استفاده کنید.
از پاف استفاده کنید
پاف‌ها خیلی وقت است که در دکوراسیون فضاهای مختلف جای خود را باز کرده‌اند. در خوابگاهها میتوانید از این وسیله به‌عنوان میز و صندلی قهوه‌خوری استفاده کنید. ازآنجایی‌که فضای اتاقهای خوابگاه بسیار محدود است، انتخاب یک وسیله با چند کاربرد به راحتی شما کمک بسیاری می‌کند. پیشنهاد می‌کنیم حتماً یکی از انواع پاف‌ها را برای اتاق خود تهیه کنید و لذت ببرید.
خلاق باشید
خودتان را به پیشنهادات وبسایت‌ها محدود نکنید، ممکن است خود شما ایده‌های جذاب‌تری داشته باشید. تلاش کنید و سبک خودتان را بسازید.
نتیجه‌گیری
در هنگام ساخت و طراحی خوابگاه نکات مهمی وجود دارند که رعایت آن‌ها در نهایت، رضایت ساکنین را به دنبال خواهند داشت. در این مقاله تلاش کردیم تا این نکات را با شما به اشتراک بگذاریم. امیدواریم که از این مطلب لذت برده باشید.