بسته به اقلیم منطقه، نیازهای زیباشناسی، هویت شهر، مسائل اقتصادی و غیره می‌توان از نمای کلاسیک در ساختمان استفاده کرد. طراحی و معماری کلاسیک منحصر به فرد است زیرا از جزئیات پیچیده و تزئینی برای به حداکثر رساندن زیبایی و عملکرد بهره می‌برد. جالب است بدانید که حتی در زمان کنونی بسیاری از ویژگی‌های کلاسیک در ساختمان‌ها و سازه‌های معاصر، به ویژه در مناطق مسکونی مورد استفاده قرار می‌گیرد. در نمای کلاسیک انواع مختلفی از عناصر تاریخی و هنری ادغام می‌شوند تا ظاهر ساختمان باشکوه نشان داده شود؛ اما این سبک در ایران به اشتباه مترادف با نمای رومی در نظر گرفته می‌شود؛ با اینکه شباهت‌هایی بین دو سبک طراحی وجود دارند اما هم نمای کلاسیک و هم نمای رومی سبکی جداگانه محسوب می‌شوند. ما در مقاله دیگری از وبلاگ معمارنو به تفصیل در مورد نمای رومی صحبت می‌کنیم.
سوالات متداول:
عناصر و المانهای نمای کلاسیک کدامند؟
1. ستونهایی کوتاه تزئینی 2. ستونهایی با سطح مقطع دایره 3. سرستونها و کله گاویها 4. قوسهای بزرگ همراه با نقشهای برجسته 5. انواع کتیبه، گلوییها، هلال و قاب پنجره
در طراحی نمای چه ساختمانهایی از نمای کلاسیک استفاده کنیم؟
شما میتوانید نمای انواع ساختمانهای مسکونی، ویلایی و اداری را به سبک کلاسیک طراحی کنید.
در طراحی نمای کلاسیک باید به چه مواردی توجه کنیم؟
در طراحی نمای کلاسیک باید به فرهنگ تاریخی کشور، کاربری بنا، عناصر و المانهای سبک کلاسیک و در نهایت برای انتخاب متریال نما باید به شرایط آب و هوایی منطقه توجه نمایید.
نمای کلاسیک چیست؟
نمای کلاسیک (Classic Facade) دلالت به آن چیزهایی دارد که در گذشته به عنوان بخشی از فرهنگ معماری یک کشور تلقی می‌شدند. برای مثال، ساختارهای کلاسیک دوران قبل از میلاد در عصر هخامنشیان تا بناهای تاریخی دوران صفویه و قاجار، بخشی از هویت معماری کلاسیک در ایران را نشان می‌دهند. معماری کلاسیک از ایران باستان سرچشمه می‌گیرد که با تقارن، ستون‌ها، پنجره‌های مستطیل شکل و غیره مشخص می‌شوند. معماری این دوران بر اساس معیارهای سلطنتی و شکوه پادشاهی بنا شده بودند.
تخت جمشید و آثار به جای مانده از دوران ساسانیان را باید نماد اصلی معماری ایران باستان در نظر گرفت که خود برگرفته از معماری یونان و بابل بودند. برای قرن‌ها بعد، معماری ایران با مفاهیم معنوی و ارتباط انسان با تعالی روحی پیوند پیدا کرد. در این دوران فرهنگ اسلامی تبلور بیشتری در معماری پیدا کرد و با عصر صفویه به اوج تکامل خود رسید. به جای استفاده از سنگ، آجر به متریال اصلی احداث نما تبدیل شد و نمای کلاسیک به جای نشان دادن جلال پادشاهی، روان انسانی را قلقلک می‌داد.
اهمیت استفاده از نمای کلاسیک
نماهایی که اکنون آنها را نمای کلاسیک می‌نامیم، وام گرفته از دوران گذشته کشورها هستند. این سبک معماری در طراحی نما نشان دهنده اعتقادات و باورهای ذهنی ساکنان آن سرزمین است. معماران سعی می‌کنند ایده‌های مختلف را از معماری کلاسیک نما بگیرند تا از دل آنها مفاهیم جدیدی را خلق کنند. نمای کلاسیک از اصالت و ریشه‌های قوی برخوردار است و می‌تواند مردم را به هیجان بیاورد. شکوه و زیبایی معماری کلاسیک هر بیننده‌ای را به خود جذب می‌کند.
از سوی دیگر، نمای کلاسیک احساس عزت را برای ساکنان آن به ارمغان می‌آورد و باعث می‌شود آنها خود را به عنوان بخشی از تاریخ بزرگ یک ملت بدانند. ساختمانهایی که با معماری کلاسیک ساخته شده‌اند، از فروش و محبوبیت بیشتری برخوردار هستند. به ویژه در بازار امروز اکثر سازندگان به سمت ساخت این نوع نما می‌روند زیرا می‌دانند که بیشتر مردم به دنبال ساختمانهایی با نمایی باشکوه هستند. این سازه‌ها در دل خود حاوی عناصر فرهنگی و تاریخی هستند و به خوبی می توانند جوابگوی نیازهای دنیای مدرن باشند.
به طور کلی، می‌توان اهمیت استفاده از نمای کلاسیک را به سه مورد زیر نسبت داد:
- توجه به فرهنگ تاریخی کشور
- ساخت بناهای زیبا و درخور نیازهای امروز
- بهبود تجربه کاربری و فروش بهتر ملک
عناصر نمای کلاسیک
عناصر اصلی طراحی نمای کلاسیک دوران باستان عبارتند از:
- ستونهای کوتاه تزئینی
- استفاده از ستونهای با سطح مقطع دایره
- سرستونها و کله گاویها
- قوسهای بزرگ همراه با نقشهای برجسته
- استفاده از انواع کتیبه، گلوییها، هلال و قاب پنجره
عناصر اصلی طراحی نمای کلاسیک دوران اسلامی عبارتند از:
- ستونهایی با سرستون‌های تزیین شده
- پنجره‌های گنبدی شکل با شیشه‌های رنگارنگ
- نقوش و فرم‌های سنتی
- جزئیات طراحی نما با آجر
- بهره گیری از نقوش اصیل ایرانی در آرایش معماری
اکنون باید دید که از ترکیب این دو سبک معماری (دوران باستان و بعد از اسلام)، چطور می‌توان به مشخصات یک نمای کلاسیک رسید.
مشخصات نمای کلاسیک
معماری کلاسیک مفاهیمی مانند جسارت، فروتنی و فرهنگ را ارزشمند می‌داند. این مفاهیم باعث تعریف یک به یک اجزای نما ساختمان می‌شوند که در نهایت، یکپارچگی نما را تداعی می‌کنند. چنین ویژگی را می‌توان در آثار به جای مانده در دوران پیش و بعد از اسلام مشاهده کرد؛ اما در عصر امروزی نمای کلاسیک به دلیل نداشتن تعریف اصولی و استفاده تقلیدی از المانهای بی‌هویت، یکپارچگی خود را از دست داده است. به همین دلیل، ما در زیر سعی کردیم با شناساندن مشخصات اصلی یک نمای کلاسیک، این سبک طراحی را از نو تعریف کنیم:
تقارن و نسبت‌ها
ساختمان‌ها و حیاط سازی کلاسیک معمولاً متقارن طراحی می‌شوند، به این صورت که عناصری مانند ستون‌ها و پنجره‌ها در دیوار حیاط کلاسیک با فاصله‌ای مشخص از یکدیگر و به صورت تقارن تعبیه شده‌اند. البته این تقارن در نمای ساختمان را شما میتوانید در طراحی به سبک نئوکلاسیک به صورت ساده‌تری مشاهده نمایید.
ستونهای تزئینی
ستون‌ها جزء اصلی یک نمای کلاسیک هستند. ستون‌ها هم در دوران باستان و هم دوران بعد از اسلام در آثار معماری مشاهده می‌شوند. این المان نقش ایستایی و پایداری در نما را تداعی می‌کند.
ایوان جلویی
ایوان جلویی در بالای خود دارای یک سقف است. بسیاری از ویلاها و ساختمان‌ها دارای یک ایوان جلویی با ارتفاع کامل هستند که در بالای آن یک سردر کلاسیک قرار دارد. طراحی ایوان جلویی ممکن است تنها بخشی از درب ورودی باشد.
مصالح ساختمانی مقاوم
معماری کلاسیک شامل مصالحی مانند سنگ، آجر و چوب است. در دوران باستان از سنگ به عنوان متریال اصلی استفاده می‌شد اما بعد از اسلام، آجر انتخاب بی‌چون و چرا معماران بود. امروز از هر دو متریال استفاده می‌شود.
نقوش و نگاره‌ها
طراحی کلاسیک ساختمان‌ها اغلب دارای طرح‌های دندانه‌ای، نقوش تزیینی به شکل شاخ و برگ گیاهان، گل پیچک، خطوط صاف و منظم و تزئیات مربوط به سنگ نما و آجرنما هستند.
پنجره‌های مستطیلی
پنجره‌ها بزرگ و اغلب مستطیلی هستند و از یک قاب با تزئیات کم بهره می‌برند. همچنین گاهی اوقات از نقوش اسلیمی در شیشه پنجره‌ها در نمای کلاسیک استفاده می‌شود. با اینکه در ساختمانهای متعارف امروزی شیشه‌ها به صورت ساده استفاده می‌شوند.
انواع نمای کلاسیک
ما توانستیم از نظر ماهیت نمای کلاسیک را به دو نوع ایران باستان و بعد از اسلام تقسیم کنیم؛ اما اکنون می‌خواهیم از نظر کاربرد به انواع این نما اشاره کنیم:
نمای کلاسیک مسکونی
کاربرد مهم این نما را باید در بدنه ساختمانهای شهری در نظر گرفت. در جایی که مردم در رفت و آمد هستند و یکدیگر را ملاقات می‌کنند، ساختمان‌ها با معماری کلاسیک می‌توانند به ارتباط انسان با محیط اطرافش کمک کند. این ارتباط عمیقاً در روان انسانی شکل می‌گیرد، به طوری که انسان با دیدن نما جذب آن می‌شود و آرامش پیدا می‌کند. طراحی نمای کلاسیک مسکونی می‌تواند تداعی کننده هویت فرهنگی و اجتماعی یک شهر باشد.
نمای کلاسیک ویلایی
معماری کلاسیک می‌تواند با سبک‌های مدرن و لوکس ترکیب شود و در طراحی نمای ویلایی یا نمای ساختمان نیم پیلوت مورد استفاده قرار گیرد. ویلاها برعکس ساختمانهای مسکونی باید به عنوان یک ساختار واحد در نظر گرفته شوند. این مهم دست طراحان را باز نگه می‌دارد و به آنها کمک می‌کند تا از جریان سیال ذهن خود استفاده کنند. به این ترتیب می‌توانند یک سبک طراحی منحصربه فرد و مشتری پسند را ارائه دهند.
نمای کلاسیک اداری
معماری کلاسیک برای نمای ساختمان اداری به ندرت استفاده می‌شود. اگر کسب و کارها برای اینکه بتوانند نوآوری و فناوری‌های خود را به رخ بکشند، به سراغ نمای مدرن می‌روند؛ اما در میان افرادی خوش سلیقه‌ای هم هستند که به نمای ترکیبی کلاسیک – مدرن اهمیت می‌دهند. در چنین نمایی طراح از جزئیات دور می‌شود و سعی بر این دارد تا از عناصر مینیمالیستی و استفاده از متریال‌های گوناکون در نمای چوبی و آجری کلاسیک استفاده کند.
تفاوت نمای کلاسیک یا نمای رومی
معماری به سبک رومی فضاها و مکان‌های شهری را در بر گرفته است. هر جا که چشم کار می‌کند، ساختمانی‌هایی را می‌بینیم به شکل رومی طراحی شده‌اند. درحقیقت، نمایی که این روزها شاهد آن هستیم، تقلیدهای ضعیف و مبتذل از ایران و یونان باستان هستند که به ویژه در تهران رواج بسیار یافته‌اند. حتی كشورهايی كه اين سبک را در فضاهای شهری خود متداول كرده‌اند، اکنون از چنين نمایی دست کشیده‌اند. این نوع معماری بیشتر در کشورهایی که توسط کشورهای غربی مستعمره شده‌اند، رایج است. با اینکه ایران هرگز مستعمره نبوده است و خود صاحب سبک خاصی از معماری می‌باشد.
اولین دلیل رواج این سبک معماری، ظهور بخش بالایی از جامعه است که سرمایه‌دار، مالک یا کارفرما هستند. دومین علت، وجود سازندگان بدون تعهد و آگاهی نسبت به سرزمین، فرهنگ، بافت شهری و معماری آنها است. استفاده روزافزون از معماری رومی این سوال را ایجاد می‌کند که: «ماهیت استفاده از چنین نمایی چیست؟» نمای کلاسیک دارای قوانینی است که هیچ یک از آنها در این ساختمان‌ها رعایت نمی‌شوند! بنابراین، نمای این ساختمان‌ها برای علاقه‌مندان به تاریخ گیج‌کننده هستند. اگر ما به طراحی به شیوه کلاسیک اشاره می‌کنیم، مطمئناً باید این شیوه طراحی با فرهنگ خود ما مرتبط باشد. این مهم لزوماً به معنای پایبندی به سنت‌های تاریخی نیست بلکه ما باید روی فرهنگ و سبک معاصر خود نیز کار کنیم. فرهنگ میراثی است که دست به دست شده می‌شود و ما باید آن را به نسل‌های آینده منتقل کنیم.
نمای رومی تجاری است و نمای کلاسیک مردمی
وقتی طراحی نمای رومی را با نمای کلاسیک مقایسه می‌کنیم، می‌فهمیم که چقدر تجاری و بدون هویت هستند. این معماری مصنوعی – رومی بیش از ظاهر نامطلوبش، آسیب‌های دیگری به شهر وارد می‌کند. مصالح مناسب برای تهران که براساس آب و هوا و جغرافیا انتخاب می‌شوند اغلب شامل آجر و بتن هستند. با دانستن اینکه تهران در منطقه لرزه‌ای قرار دارد، استفاده از مصالح تزئینی سنگین (ستونهای ضخیم، مجسمه‌ها و دیوارهای سنگی) می‌تواند در زلزله فاجعه بار باشد. این سبک معماری یک تقسیم‌بندی عمیق طبقاتی را نشان می‌دهد که در آن غنی و فقیر در یک فاصله بسیار دور از هم قرار دارند.در معماری سنتی ایران، این تقسیم‌بندی معمولاً در داخل خانه‌ها یافت می‌شد اما اکنون در نمای ساختمان‌ها دیده می‌شود.
نمای کلاسیک در معنای واقعی خود یک احساس همدلی و یکدستی را القاء می‌کند که فارغ از معیارهای لوکس‌نشینی است. برای مثال، برج آزادی یک نمونه عالی نمای کلاسیک است که هویت تاریخی یک ملت را نشانه گرفته است و فقیر رو ثروتمند را دور خود جمع می‌کند.
طراحان حتی برای افزایش زرق و برق نماهای رومی از نورپردازی به شکلی اغراق‌آمیز استفاده می‌کنند. در این نماها اغلب نورپردازی به شکلی شلوغ استفاده می‌شود که بیشتر مخاطبان را از خود دور می‌کنند. در سبک کلاسیک اگر نورپردازی نما به درستی انجام شود، نورهای تأکیدی به شکل حداقلی استفاده می‌شود. حتی گاهی اوقات طراحی این نما به صورتی است که روشنایی واحدها عناصر معماری را برجسته می‌کنند.
کلام آخر
نمای کلاسیک هم با شکوه است و هم تأثیرگذار! باشکوه از این منظر که از المانهای تاریخی بهره می‌برد و تأثیرگذار از این نظر که می‌تواند در نمایش هویت شهر و ارتباط انسان با محیط اطرافش نقش مهمی ایفا کند. معماری کلاسیک نما تداعی‌کننده قسمت کوچکی از ذهنیت تاریخی مردمان یک سرزمین است. همانطور که ما در خیابان‌های یزد احساس آرامش می‌کنیم و خود را متعلق به شهر می‌دانیم، نمای کلاسیک نیز باید بتواند چنین احساسی را متبلور کند. نمای کلاسیک به گذشته وابسته نیست بلکه از گذشته الهام می‌گیرد تا بتواند انسان مدرن امروزی را با ساختمانهای بلند شهری آشتی دهد.
16 نمونه نمای کلاسیک و رومی
