سازندگان و معماران از روش‌های مختلفی برای زیباتر کردن و افزایش کارآیی نمای سیمانی استفاده می‌کنند. هدف نهایی آن‌ها ایجاد نمایی است که اولاً هویت ساختمان را نشان دهد و دوماً ناظران (مردم) را تحت تأثیر قرار دهد. اینکه نمای سیمانی چقدر در این مسیر موفق عمل می‌کند، موضوعی است که بسیاری از دست اندرکاران ساخت و ساز هنوز در مورد آن اطلاعات کافی ندارند! به همین منظور، ما در مقاله دیگری از معمارنو به بررسی انواع نمای سیمانی ساختمان و مزایا و معایب آن می‌پردازیم.
سوالات متداول:
نمای سیمانی در چند نوع طراحی و اجر میشود؟
نمای سیمانی به صورت شسته، تخته ماله، تگرگی و ماهوتی، تیشهای، آبساب و موزائیک شسته، خراشی، رومی و رنگی طراحی و اجرا میشود.
در اجرای نمای سیمانی باید به چه نکاتی توجه کنیم؟
1. توجه به سبک طراحی نما 2. عدم استفاده از مصالح متعدد 3. عدم استفاده از فرم‌های پیچیده در نما 4. توجه به طراحی نمای پنجره‌ها 5. ممنوعیت استفاده از اختلاف سطح و پیش‌آمدگی فضای ورودی 6. توجه به هماهنگی رنگ غالب در نما 7. توجه به نحوه اجرای طرح نمای سیمانی
نمای سیمانی چیست؟
همانطور که از نامش پیداست، نمای سیمانی (Cement Facade) با سیمان و تعدادی مصالح ساختمانی دیگر به عنوان پوشش بیرونی سازه اجرا میشود. در چنین نمایی از متریال جامد مانند سنگ نما، چوب یا بتن نما استفاده نمی‌شود، بلکه نما با خمیر سیمانی ساخته میشود. خمیر سیمانی در مجاورت هوا به مرور زمان سخت شده و به ماده‌ای مقاوم در برابر تغییرات شرایط هوایی مختلف تبدیل میشود. به دلیل آنکه سیمان مصالح پرکاربردی است و به وفور در بازار یافت میشود، مشکل عدم دسترسی برای خرید این متریال وجود ندارد. از سویی دیگر، استادکاران با خمیر سیمانی خیلی راحت کار می‌کنند و می‌توانند طرح‌های مختلفی را برای ایجاد نمایی زیبا، تمیز و چشم نواز پیاده سازی کنند. همچنین، سیمان مورد استفاده در این نما «سیمان سفید» است که به همراه سایر مصالح در پوشش بیرونی ساختمان اجرا میشود.
انواع نمای سیمانی
نماهای سیمانی بسته به نیازهای پروژه، مقدار بودجه، اقلیم منطقه مورد احداث و موارد دیگر به انواع زیر تقسیم می‌شوند:
نمای سیمان شسته
این نما از ترکیب سنگدانه‌های رنگی، پودر سنگ، سیمان سفید یا سیمان سیاه و رنگ‌های معدنی ساخته میشود. این نما بسیار پرکاربرد است زیرا هم از زیبایی برخوردار است و هم در برابر شرایط هوایی مختلف مقاومت بالایی از خود نشان می‌دهد. یک مزیت دیگر نمای سیمانی شسته، تعیین نوع رنگ در سنگدانه‌های رنگی است. به این صورت، سازنده می‌تواند رنگ مورد نظر خود را به دلخواه انتخاب کند. در اجرای این نما از قالب‌های مربعی، مستطیلی یا لوزی شکل استفاده میشود.
نمای تخته ماله
در اجرای این نما از دو لایه آستر و تخته ماله استفاده میشود. لایه آستر با ملات ماسه و سیمان روی دیوار بلوک سیمانی یا آجر نما به ضخامت دو سانتی‌متر اجرا میشود. لایه تخته ماله که از ماسه، پودر سنگ، خاک سنگ و سیمان تشکیل شده است، با وسیله‌ای به نام تخته ماله و به ضخامت نیم سانتی‌متر روی آستر اعمال میشود. این نما را با خط‌کشی‌های منظم و دقیق به بخش‌های جداگانه تقسیم می‌کنند تا ظاهر نما زیبا شود و هم از ایجاد ترک خوردگی جلوگیری به عمل آید.
نمای تگرگی و ماهوتی
این نوع نمای سیمانی از ملات سیمان، پودر سنگ و خاک سنگ ساخته میشود. این ملات اغلب با ضخامت دو سانتی‌متر و با استفاده از دستگاه دوغاب پاش روی نمای اجرا میشود. باید توجه داشت که نمای تگرگی و ماهوتی اغلب به عنوان لایه سوم نمای تخته ماله در نظر گرفته میشود. همچنین، باید به این نکته توجه داشت که اگر در ساخت این ملات از مصالح درشت دانه استفاده شود، نما ناهمواری زیادی خواهد داشت. در این حالت، نما با اصلاح تگرگی شناخته میشود. اگر از مصالح با دانه‌بندی ریز استفاده شود، ناهمواری نما کمتر خواهد بود و نما ماهوتی نامیده میشود.
نمای تیشهای (نمای چکشی)
این نما دارای دو لایه مختلف است. لایه اول آستر نام دارد که با ملات ماسه و سیمان سفید یا سیمان رنگی به ضخامت دو سانتی‌متر اجرا میشود. سپس روی لایه آستر ملات موزائیک به ضخامت 1.5 سانتی‌متر و با استفاده از ماله روی سطح نما کشیده میشود. ملات موزائیک به عنوان لایه دوم عمل می‌کند و دارای بندهایی است که با شیشه پر می‌شوند. عمل تیشه زنی بعد از خشک شدن نما توسط تیشه‌های مخصوص انجام میشود.
نمای آبساب و موزائیک شسته
این نوع نمای سیمانی مانند نمای تیشهای است اما در روش پرداخت متفاوت می‌باشد. به این صورت که قبل از خشک شدن نمای تیشهای، سطح نما را با آب خیس می‌کنند و سپس برس می‌کشند. عمل برس کشیدن تا زمانی انجام میشود که مصالح سنگی نمایان شوند. با این کار نمای ساختمانی زیبا و چشم نواز میشود. اما اگر بعد از خشک شدن، لایه نهایی با سنگ سنباده شده و سطح کاملاً صاف و صیقلی شود، نما تبدیل به موزائیک شسته میشود. روش دیگری که در پرداخت نهایی این نما استفاده میشود، استفاده از آب و اسید است. قبل از خشک شدن لایه، سطح با آب و اسید ساییده میشود تا سنگدانه‌ها به شکل برجسته و سیمان به صورت ریز نمایان شود.
نمای رومی سیمانی
در طراحی نمای رومی اغلب از سنگ به عنوان متریال اصلی نما استفاده میشود اما گاهی اوقات می‌توان به جای سنگ از سیمان نیز بهره برد. با اینکه سیمان به اندازه سنگ دارای جلوه‌های بصری لوکس نیست اما استفاده از سیمان در نما می‌تواند هزینه‌های مربوط به سنگ کاری را کاهش دهد. به همین دلیل، سازندگان معمولاً برای احداث نمای انواع ساختمان‌های مسکونی، نمای ساختمان نیم پیلوت یا طراحی نمای ساختمان ویلایی، سیمان را جایگزین سنگ می‌کنند.
نمای سیمانی رنگی
این سیمان از ترکیب سیمان سفید با رنگدانه ساخته میشود. از ویژگی‌های این نما می‌توان به قابلیت چسبندگی بالا، عدم تغییر رنگ در مقابل نور خورشید، عدم نفوذ آب، تنوع رنگی بالا و امکان استفاده از مواد نانو برای جلوگیری از تغییر رنگ اشاره کرد. دست کاربران و کارفرمایان برای انتخاب ترکیب رنگ نما باز است و می‌توانند رنگ مورد علاقه خود را به راحتی انتخاب کنند.
نمای خراشی
بعد از اجرای نمای تخته ماله، مقداری مصالح سنگی به ضخامت دو میلیمتر را روی سطح می‌ریزند. سپس روی سطح را ماله مخصوص می‌کشند تا خراش‌هایی روی سطح ایجاد شود.
فواید نمای سیمانی
- مقاومت بالا در برابر تغییرات جوی و شرایط آب و هوایی مختلف
- ایجاد نمایی زیبا و خیره‌کننده
- امکان اجرای انواع طرح سنگ و چوب در انواع نمای چوبی و سنگی
- بازتابش نور خورشید و درخشان کردن نما
- هزینه کمتر نسبت به سایر نماها (سنتی یا مدرن)
- سرعت بالای اجرا و صرفه جویی در زمان
- ماندگاری بالا و طول عمر زیاد
- تنوع رنگی بالا
- دارای ظاهر یکنواخت و صاف
- امکان اجرا در سبک‌های مختلف نما مانند نمای کلاسیک یا رومی و مدرن
معایب نمای سیمانی
- سنگین شدن نما به دلیل وزن زیاد سیمان
- عدم عایق بودن در برابر رطوبت و حرارت
- جذب سریع گرد و غبار و تیره شدن نما
- ترک خوردن سریع نما در صورت عدم اجرای صحیح
- عدم استفاده دوباره از ملات سیمانی
- نیاز به شستشوی مداوم نما
- صرف هزینه‌های زیاد برای تمیز کردن نما
مراحل طراحی نمای سیمانی
طراح باید با در نظر گرفتن برخی مسائل به طراحی بهینه و اصولی نما مباردت بورزد. او باید در طراحی خود موارد زیر را لحاظ کند:
- شناسایی بافت منطقه: توجه به بافت معماری اکثر ساختمان‌های موجود در منطقه
- آب و هوای منطقه: توجه به نوع شرایط آب و هوایی اعم از خشک یا مرطوب
- کاربری ساختمان: توجه به نوع کاربری بنا از جمله مسکونی، اداری یا تجاری
هر یک از عوامل بالا باید به درستی تحلیل شوند تا حداکثر زیبایی و دوام را برای نما برآورده کنند.
عناصر تشکیل دهنده نمای سیمانی
قبل از پرداختن به نحوه اجرای نمای سیمانی، بهتر است عناصر تشکیل دهنده این نما را شناسایی کنیم:
- توری رابیتس: به عنوان بستر مناسب برای اجرای نمای اصلی
- ملات پودر سنگ و سیمان: برای پر کردن فاصله بین رابیتس و دیوار جهت افزایش مقاومت و چسبندگی نمای اصلی
- سیمان: به عنوان اندود و مصالح اصلی نمای ساختمان
نحوه اجرای نمای سیمانی
مراحل اجرای نمای سیمانی به شرح زیر است:
- توری رابیتس بستر کار را تشکیل می‌دهد و اجرای آن به «شاسی‌کشی» معروف است. توری رابیتس با ایجاد سطحی مناسب به پیاده سازی بهتر نما کمک می‌کند.
- بعد از بستن توری رابیتس و انجام عملیات جوشکاری، روی توری با ملات پودر سنگ و سیمان پوشانده میشود تا بستری مناسب برای ملات ماسه سیمان فراهم شود.
- در مرحله بعد نوبت کروم‌بندی‌های ارتفاعی و طولی نما است. با انجام این مرحله سطح صاف و یکدستی برای مراحل دیگر کار فراهم میشود.
- سپس فاصله بین کروم‌ها با ملات ماسه سیمان پر میشود تا اولین گام در زیرسازی اولیه برای اجرای اندود سیمانی صورت گیرد.
- برای افزایش میزان چسبندگی ملات ماسه سیمان با اندود سیمانی، باید سطح ملات را بعد از خشک شدن کمی مرطوب کرد.
- بعد از اجرای اندود سیمانی، نوبت عمل‌آوری سیمان است. به این صورت که نما در فواصل مختلف روز و به مدت حداقل یک هفته، آب پاشی میشود.
نکات طراحی نمای سیمانی
- پرهیز از رنگ‌های نامتعارف در نما
- عدم استفاده از مصالح متعدد در نمای مدرن ساختمان (حداکثر چهار نوع)
- پرهیز از فرم‌های نامتعارف و نامأنوس (مانند کشتی یا مجسمه)
- عدم درج هرگونه نوشته بر روی نما
- عدم استفاده از علائم و نمادهای ضد دینی و ضد فرهنگی
- ممنوعیت ایجاد هرگونه اختلاف سطح (لبه، پله، سکو و غیره) در خط زمین
- ممنوعیت ایجاد هرگونه پیش‌آمدگی فضای ورودی در معابر عمومی
- پرهیز از بازشوهایی با اشکال هندسی متفاوت و نامأنوس در نما
- ضرورت هماهنگی رنگ غالب نما با رنگ ساختمان‌های همجوار
- ضرورت طراحی محل تابلو در طراحی نمای سیمانی
- ضرورت احداث قرنیز برای کف پنجره‌ها در هنگام طراحی پنجره نما برای جلوگیری از از لغزش آب روی نما
هزینه اجرای نمای سیمانی
در برآورد هزینه نمای سیمانی موارد زیر وجود دارند که باید بررسی شوند. این موارد اغلب عبارتند از:
- نوع سیمان (سفید یا سیاه)
- مقدار متراژ (کل مساحت اندودکاری نما)
- موقعیت پروژه (اقلیم منطقه)
- ارتفاع ساختمان
- دستمزد اجرای کار (استادکاران و کارگران)
- ابزار مورد استفاده
- سبک اجرای نمای سیمانی (رومی، مدرن یا کلاسیک)
کلام آخر
نمای سیمانی یکی از پرکاربردترین انواع نمای خانه است. این نما بر پایه سیمان ساخته میشود و در طول مراحل اجرا نیاز به زیرسازی اصولی دارد. اگر اجرای این نما به شکل اصولی توسط استادکاران حرفه‌ای انجام شود، عمر نما افزایش پیدا می‌کند. نمای سیمانی دارای مزایای متعددی همچون زیبایی، یکنواختی، دوام بالا، مقاومت در برابر شرایط آب و هوایی و غیره است؛ اما بزرگترین عیب نمای سیمانی را باید به جذب گرد و غبار و آلودگی نما اشاره کرد. در شهرهایی مانند تهران که آلودگی معضلی غیرقابل حل به نظر می‌رسد، اجرای نمای سیمانی تنها با ضد آب کردن نما مناسب خواهد بود.