نمای یک ساختمان، پوششی است که نظر هر عابری را جلب می‌کند. به همین دلیل از نظر زیبایی شناسی اهمیت زیادی دارد. نماها در سبک‌های مختلف و با متریال‌های گوناگون ساخته می‌شوند. یکی از سبک‌های پرطرفدار در ایران، نمای رومی است که برگرفته از معماری یونان است.
در ادامه با این سبک از نما بیشتر آشنا خواهیم شد. اما در ابتدا بهتر است با تاریخچه‌ی معماری رومی به صورت مختصر آشنا شویم.
سوالات متداول:
در اجرای نمای رومی از چه سنگ هایی استفاده کنیم؟
در این نوع نما معمولاً از سنگهایی مثل تراورتن، مرمر و گرانیت استفاده میشود. این سنگها در طیف رنگی کرم، بژ، سفید و قهوهای وجود دارند.
طراحی نمای رومی دارای چه ویژگی هایی است؟
1- دارای هلال پهن و گرد، 2- طراحی ستونها به شیوههای دوریک، یونیک و قرنتی، 3- دارای المانها، تاج، سردر، قرنیزها و کتیبههای سنگی، 4- مجسمههایی در نما و روی ستونها، 5- دارای جزئیات، تزئینات و طراحیهای پیچیده هستند.
تفاوت نمای رومی و نمای رومی کلاسیک چیست؟
نمای رومی کلاسیک، نمایی است که به همان سبک رومی ساخته میشود با این تفاوت که تزئینات بیشتری دارد و پیچیدگیهای زیادی نیز در طراحی این سبک به کار رفته است.
تاریخچه‌ی معماری رومی
نمای رومی یکی از سبک‌های پرکاربرد در طراحی نما است که از معماری رومی سرچشمه می‌گیرد. همان‌طور که قبلاً اشاره کردیم، معماری رومی در واقع میراث به جا گذاشته از معماری یونانیان است و رومی‌ها برای این سبک ارزش بسیاری قائل هستند به طوری که در ساختمان‌های بزرگ و عمومی خود از این سبک استفاده می‌کنند. رومی‌ها در سبک معماری یونانی، ابداعات جدیدی نیز به وجود آوردند و به این ترتیب سبکی را ساختند که دارای تکنیک‌های ساخت و ساز و متریال‌های جدید بود.
آن‌ها تکنیک‌های طراحی را با یکدیگر ترکیب کرده و ساختمان‌هایی با سبک جدید می‌ساختند. دلیل اصلی این تغییرات و دگرگونی‌ها که رومی‌ها در سبک معماری یونانی پدید آوردند، تغییر نیازهای اساسی جامعه‌ی روم بود. در واقع ماشین‌ها و لوازم جدیدی که در این کشور تولید شده بود، باعث به وجود آمدن ساختمان‌هایی با سبک رومی شد و این پروژه را در تمام دنیا نیز گسترش داد. اکثر ساختمان‌هایی که در زمان‌های قدیم و به این سبک ساخته شده‌اند، دوام زیادی دارند و تا به امروز پابرجا باقی مانده‌اند.
اصول طراحی نمای رومی
اما نمای رومی اصول و قواعدی دارد که آن را از بقیه‌ی سبک‌ها متمایز می‌کند. در این جا به توضیح برخی از این اصول می‌پردازیم:
- هلال در این نما به صورت پهن و گرد طراحی می‌شوند.
- ستونها در این نوع نمای به شیوههای دوریک، یونیک و قرنتی طراحی می‌شوند.
- المانها، تاج، سردر، قرنیزها و کتیبههای سنگی برای تزئینات نما به کار می‌روند.
- از مجسمه‌ها در نمای رومی و روی ستونها استفاده میشود.
- دارای جزئیات، تزئینات و طراحیهای پیچیده هستند.
- طراحی پاستون‌ها که در زیر ستون قرار می‌گیرند زیبا هستند.
نمای رومی کلاسیک
خواستگاه نمای رومی کلاسیک، یونان قدیم و روم است و در قرن پنجم شکل گرفته است. این سبک به خاطر ستونها و پاستون‌هایی که در نما استفاده میشود، معروف است. در این سبک، تحمل وزن ساختمان بر عهده‌ی ستونها است. در قدیم، از چوب و الوار در سازه‌ی این ساختمان‌ها استفاده می‌شد که کم‌کم جای خود را به سنگها و مرمر دادند. این سبک هنوز هم در کشورهای اروپایی و آمریکایی رواج بسیاری دارد. البته در این کشورها برخلاف ایران از نمای رومی کلاسیک در ساختمان‌های مسکونی استفاده نمی‌شود و بیشتر ساختمان‌های ادارای را به این سبک طراحی می‌کنند.
هدف استفاده از این نوع نما در اروپا و آمریکا این است که صلابت و شکوه را در نمای ساختمان‌های اداری و دولتی به نمایش بگذارند. گران بودن مصالح نمای رومی نیز یکی دیگر از علت‌هایی است که از این سبک فقط در ساختمان‌های مهم این کشورها استفاده میشود. در قدیم نیز کلیساها و معابد زیادی با طاق‌ها و ستون‌های بلند به سبک رومی کلاسیک ساخته شده‌اند.
نمای کلاسیک رومی در ایران
نمای رومی کلاسیک، نمایی است که به همان سبک رومی ساخته میشود با این تفاوت که تزئینات بیشتری دارد و پیچیدگیهای زیادی نیز در طراحی این سبک به کار رفته است. همان‌طور که قبلاً اشاره کردیم، نمای رومی کلاسیک در ایران طرفداران بسیاری دارد. زیرا تجمل‌گرایی و شکوه را نمایش می‌دهد که امروزه مطابق میل بسیاری از کارفرمایان ایرانی است.
با وجود مخالفت منتقدان این سبک، عده‌ی زیادی اصرار بر این دارند که نمای ساختمان خود را با سبک کلاسیک رومی اجرا کنند؛ اما این افراد بهتر است توجه داشته باشند که این نما علاوه‌بر هزینه‌ی زیاد در اجرا و ایجاد ناهماهنگی‌های بصری در سطح شهر، در اخذ مجوز اجرا هم پروسه‌ی سختی را در پی خواهند داشت. نکته‌ی دیگری که باید به آن توجه کنید این است که به علت زلزله‌خیز بودن شهرهای ایران، باید در اجرای نمای رومی و کلاسیک بسیار دقت کرد؛ زیرا اگر در هنگام زلزله دچار مشکل شوند، ضررهای جانی و مالی زیادی به همراه خواهند داشت.
نمای رومی جدید
امروزه با سخت‌گیری‌هایی که نسبت به این سبک از نما وجود دارد، طراحیهای جدید برای اجرای نمای رومی صورت می‌گیرد. یکی از این روش‌های جدید اجرای نما به سبک رومی و تلفیق آن با معماری ایرانی و مصالحی مانند آجر است که در ادامه به آن خواهیم پرداخت. علاوه‌بر سخت‌گیری‌های شهرداری و سازمان‌های مربوطه، قیمت مصالحی که در این نوع نما به کار می‌رود، گران‌تر از مصالح دیگر است و امروزه با توجه به پایدار نبودن بازار ارز، انتخاب مناسبی برای خیلی از کارفرمایان به حساب نمی‌آید.
راه حل جایگزین این مشکل، استفاده از متریال‌های زیبا است که در عین حال سبک و ارزان‌تر باشند. اجزای پیش‌ساخته‌ی این نوع نما یکی از این متریال‌ها است که از روکش یکنواخت بتن پلیمری به ضخامت 4 میلیمتر و فوم نسوز پلی استایرن انبساطی با یونولیت دانسیته 20 ساخته شده است. این نماهای پیش ساخته برای همه‌ی شرایط آب و هوایی مناسب به نظر می‌آید و ترک نمی‌خورد. روش دیگری که برای اجرای این نوع نما رواج بسیاری پیدا کرده است، استفاده از سیمان سفید به جای سنگ است. این روش نیز هزینه‌ی کمتری در اجرا نسبت به نمونه‌های نمای رومی با سنگ دارد. نمای سیمانی در این روش، با طراحیهای پیچیده‌ای اجرا میشود تا بتواند زیبایی و جذابیت نمای رومی را نیز در ظاهر خود حفظ کند.
نمای رومی ایرانی
نمای رومی به دلیل طراحیهای پیچیده و سنگین و مصالح گران، جزو نماهایی است که بیشتر برای ساختمان‌های لوکس به کار برده میشود. این نما مورد علاقه‌ی قشر مرفه جامعه است. با این حال امروزه این نوع نما را در بیشتر شهرها و خیابان‌ها می‌توان دید. بسیاری از طراحان و معماران بر این باور هستند که این نما به سیمای شهرهای ایران آسیب زیادی زده است و برخی دیگر فکر می‌کنند که این سبک، به شهر جذابیت بیشتری بخشیده و آن را از یکنواختی خارج می‌کند.
با این حال، شواهدی هست که نشان می‌دهد عناصر این نوع نما تنها مختص به معماری رومی نبوده و در بقیه‌ی کشورها نیز رواج داشته است. تخت جمشید که به سبک معماری هخامنشی ساخته شده است، یکی از آثاری است که می‌توان در آن عناصر معماری رومی را مشاهده کرد. در این اثر از معماری یونانی که نمای رومی را در دل خود دارد با تلفیق معماری ایرانی هخامنشی، سبک مستقلی ایجاد کرده است. سرستون‌ها و کتیبههای این اثر ایرانی بر پایه‌ی معماری رومی ساخته شده‌اند.
با این حال امروزه می‌بینیم که استفاده از این سبک در نمای ساختمان‌ها به طرز چشمگیری بیشتر شده و دلیل آن محبوبیت زیاد نمای رومی است. اما این محبوبیت باعث شده که در شهر بی‌نظمی و ناهماهنگی بصری به وجود بیاید و از نظر برخی معماران، اصالت معماری ایرانی نیز زیر سؤال برود. اما راه حل این است که برای ایجاد نمایی زیبا و مجلل مثل نمای رومی، از معماری ایرانی نیز در کنار آن استفاده شود و یک سبک تلفیقی ایجاد شود. برای مثال مصالح استفاده شده از این نوع نما و برخی از طرح‌های آن را با سبک مینیمال معماری ایرانی ترکیب کنیم. از آن‌جا که امروزه شهرداری به سختی به نمای رومی مجوز می‌دهد، این سبک تلفیقی رواج بیشتری پیدا کرده و علاوه‌بر جذابیت بصری که ایجاد می‌کند، هماهنگی بیشتری هم با سیمای شهرهای ایران دارد.
نمای رومی ساده
امروزه با همسو شدن نماهای رومی و ایرانی شاهد نماهایی هستیم که به سبک مینیمال نیز نزدیک هستند. به عبارت دیگر با کاسته شدن از پیچیدگی‌ها و تزئینات به کار رفته در نماهای رومی قدیمی، این سبک سادگی بیشتری در طراحی و اجرا به نمایش گذاشته است. از نمونه‌های نمای رومی ساده که امروزه طرفداران زیادی هم دارد، ساختمان‌های مسکونی هستند که با ساده‌ترین طرح‌ها اجرا شده‌اند ولی از متریال‌های نمای رومی در ساخت آن‌ها استفاده شده است. این طراحی ساده با سنگ برای هر بیننده‌ای زیبا و خاص به نظر می‌آید و انسجام و هماهنگی بالاتری با سیمای شهر نیز دارد.
نمای رومی و لندنی
یکی دیگر از کشورهایی که نمای رومی در آن رواج دارد، کشور لندن است. در معماری قدیمی رومی بریتانیایی، ساختمان‌ها با پلان گرد و با متریال‌هایی مانند چوب و کاه‌گل ساخته می‌شدند. با بیشتر شدن تأثیر معماری رومی در انگلستان، ایده‌ی طراحی پلان‌ها به شکل مستطیلی در این کشور معرفی شد. این طراحی پلان برای شهرسازی مناسب‌تر بود، زیرا خانه‌ها را در یک خیابان به صورت نزدیک به یکدیگر می‌ساخت. هنوز هم در برخی از آثار قدیمی این شهر معبدهایی دیده میشود که سرستون‌ها و المان‌هایی دارد که ریشه آن‌ها به نمای رومی باز می‌گردد. امروزه این نوع نما در این کشور به عنوان نمای کلاسیک در ساختمان‌ها، به خصوص ساختمان‌های اداری اجرا میشود.
تاج نمای رومی
تاج یکی از عناصر این نوع نما است که در بالای ساختمان اجرا میشود و می‌توان گفت مهم‌ترین عضو نمای رومی نیز هست؛ زیرا بیشتر از بقیه‌ی قسمت‌ها به چشم می‌آید. تزئیناتی که بر تاج ساختمان انجام میشود بر جذابیت و شکوه ساختمان می‌افزاید و حس تجمل و صلابت را به بیننده القا می‌کند. امروزه این تاج‌ها نیز مانند بقیه‌ی قسمت‌های نما به صورت پیش ساخته تولید می‌شوند.
سنگ‌های نمای رومی
سنگها در این نوع نما از اهمیت زیادی برخوردار هستند. زیرا اگر از جنس مرغوب آن‌ها استفاده نشود ممکن است به زودی کنده شوند و یا پس از مدت کوتاهی کدر شده و ظاهری نازیبا برای ساختمان ایجاد کنند. همچنین نصب و ابزارزنی سنگها موضوع دیگری است که در ساختن این نوع نما بسیار اهمیت دارد. در این نوع نما معمولاً از سنگهایی مثل تراورتن، مرمر و گرانیت استفاده میشود. این سنگها نسبت به سنگ‌های دیگر در کشورمان از قیمت پایین‌تری برخوردار هستند و علت این امر زیاد بودن معادن آن‌ها در کشورمان است. این سنگها در طیف رنگی کرم، بژ، سفید و قهوهای وجود دارند. استفاده از این رنگ‌ها در نمای رومی، یکی دیگر از عواملی است که در شکوه و زیبایی ساختمان مؤثر واقع میشود.
مزایا و معایب نمای رومی
پیش از آن که تصمیم بگیرید از این نما برای ساختمان خود استفاده کنید بهتر است همه‌ی جوانب آن را بسنجید و با نقاط ضعف و قوت این نوع نما بیشتر آشنا شوید:
مزایا و نقاط مثبت
- نمای رومی در شکوه بخشیدن، متمایز کردن و زیباتر کردن ساختمان تأثیر زیادی دارد.
- سنگ‌های این نما در ایران قابل دسترس و نسبتاً ارزان‌تر از سنگ‌های دیگر هستند.
- استفاده از سنگ‌های محکمی مانند مرمر و تراورتن در این نوع نما باعث میشود طول عمر نما بیشتر شود و دوام بالاتری داشته باشد.
- این سنگ نماها مقاومت بالاتری در مقابل شرایط مختلف جوی دارند.
- سرعت بالای اجرای این نما به دلیل پیش ساخته بودن اکثر اجزاهای آن، از دیگر مزایای اجرای نمای رومی است.
معایب و نقاط ضعف
- به دلیل استفاده از سنگهایی که وزن زیادی دارند در این نما، ممکن است هنگام وقوع زلزله آسیب ببینند و کنده شوند و اگر نمای رومی به روش اصولی ساخته نشود، خطرهای جانی و مالی زیادی را در پی خواهد داشت.
- بعضی از کارفرمایان به دلیل کاهش هزینه‌ها ممکن است از مصالح بی کیفیت استفاده کنند و یا از کمک متخصصین نما استفاده نکنند که این امر باعث میشود در طولانی مدت ضرر کنند.
- یکی از دلایل زیبایی نمای رومی، مصالح آن است که باعث میشود درخشندگی و شکوه بیشتری به ساختمان ببخشند. اما مصالحی مانند سنگها که از طبیعت استخراج می‌شوند، در طولانی مدت باعث آسیب به منابع طبیعی می‌شوند.
- سنگها و چسب‌های نامرغوب در اجزای پیش ساخته‌ی این نوع نما که بعضی از تولیدکنندگان برای سود بیشتر از این مصالح نامرغوب استفاده می‌کنند و با قیمت بالا به فروش می‌رسانند از عمده‌ترین ضعف‌ها به شمار می‌رود.
در نهایت باید بدانید که نمای رومی نیز مانند نماهای دیگر دارای مزایا و معایب زیادی است. این، شما هستید که باید تصمیم بگیرید و در کنار تصمیم‌گیری از نظر متخصصان نما هم استفاده کنید.
سخن پایانی
امروزه معماری رومی به همان اندازه تأثیرگذار است که در زمان‌های قدیم کاربرد داشته است. سبک‌های معماری گوناگون در طول سال‌های مختلف، از سبک معماری کلاسیک یا معماری رومی الهام گرفته‌اند و باعث به وجود آمدن سبک‌های تلفیقی گوناگون نیز شده‌اند. این سبک در اروپا نیز رواج بسیاری دارد و بسیاری از نمونه‌های نماهای رومی کلاسیک را می‌توان در کشورهای خارجی دید. نمای رومی به عنوان محبوب‌ترین نما در ایران نیز با طراحیهای زیبا و خیره‌کننده اجرا میشود. اگر به این سبک علاقه دارید، باید بدانید طراحی و اجرای آن کار بسیار پیچیده‌ای است که فقط از پس متخصصین ماهر در این امر برمی‌آید.
16 نمونه طراحی نمای رومی
